Alles over wild inheemse planten
- Oorsprong, terug naar het begin
- Wat zijn wild inheemse planten?
- Waarom zijn insecten en bestuivers zo belangrijk?
- Onderlinge verbondenheid, alle beestjes helpen
- Ontmoet Danielle Bouman
- Plant weer Wilde Inheemse planten in jouw tuin!
- Bodemgesteldheid
- Welke planten passen bij jouw tuin?
- Een lijst van duurzame en biologische kwekers in Nederland
Welkom in mijn wilde tuin,
Mijn naam is Sonja Tara. Ik voel mij intens verbonden met de Aarde. Rondom ons huis ligt een wilde dorpstuin, vol kruiden, bloemen, verfplanten, groenten en fruit. In mijn zoektocht naar een groener & lichter leven laat ik de oorspronkelijke oude ambachten weer door mijn handen gaan.
Ik leer jou, met liefde, alles wat ik ontdek om zo samen de natuur weer met ons dagelijks leven te verweven.
Terug naar de oorsprong. It is all in your hands…..
Oorsprong, terug naar het begin
Welke verbinding heb jij met het landschap? Terug naar het begin. De moestuin van mijn ouders lag in het kleine bos tegenover ons huis. Met te grote regenlaarzen aan kloste ik over het landje achter mijn pa aan. Jonge worteltjes trokken we uit het warme zand en aten ze ter plekke op. Zoete aardbeien. De geur van Lathyrus. Wolken oranje geel van de Afrikaantjes. Klimmen in de Pruimenboom op het erf in de nazomer. Gele pruimen waren het. Zoet. Kleverig van de versuikerde gom. Ik hield van die boom.
Mijn jeugd was niet makkelijk, maar wel groen! Ik was altijd omringt door vrienden, planten en dieren. De natuur heeft mij gedragen.
Ik herinner mij wurmen in een broekzak. Maar weet niet meer of dat mijn broekzak was of die van mijn broer Bastiaan. Jonge musjes die alleen waren, namen we mee naar huis. Voerden ze broodkruimels. Gele en zwarte Kuikentjes buitelden door het gras in de tuin en klommen op de rug van onze Duitse Herder Joris.
Witte bloemblaadjes van de woekerende Bruidsluier waaiden over het paadje.
Ik kan mij niet herinneren ooit niet verbonden te zijn geweest met mijn geboortegrond. Mijn oorsprong. Het landschap. Het zand. De zeewind. De dieren. De planten. Deel van het geheel.
Mijn vader en ik
Wat zijn wild inheemse planten?
Ik ga proberen KORT & BONDIG de heemplanten en autochtone plantensoorten aan jou uit te leggen. De cultivars laat ik even los. Ik richt mij op wild.
We hebben in Nederland 4 soorten planten;
- exotische planten
- gecultiveerde plantsoorten
- inheemse ofwel wilde planten
- autochtone planten
Vroeger waren er nog geen tuincentra of kwekers die planten voor ons in plant-klare potjes aanboden. De natuur is van oorsprong vrij en wild. Bloeiende en groene blad planten, bomen, struiken, fruit en groenten. Alles was er al.
Wilde planten zijn heemplanten. Heemplanten zijn de planten die van nature in het landschap thuishoren. De oorspronkelijke flora. Zonder inmenging van de mens. Ze ontstaan binnen een natuurlijk verspreidingsgebied. Ze zijn niet gebonden aan landsgrenzen en plantgroepen komen in meerdere landen voor. Ze kunnen zich per gebied aanpassen aan de omstandigheden.
Autochtone planten zijn afstammelingen van de eerste plantgroepen die zich na de ijstijd hier in Nederland vestigden. Hun DNA is specifiek aangepast aan het Nederlandse klimaat. Zij zijn bijvoorbeeld prima bestand tegen onze natte winters. Door de fine-tuning op ons eigen klimaat zijn ze de perfecte voedingsbron voor onze insecten. Lokale planten bloeien op het juiste moment en bieden daardoor op het juiste moment voedsel aan lokale populaties van vlinders, wilde bijen en andere insecten én hun larven. ( bron: Cruydthoeck.nl )
Elk gebied en elk klimaat heeft dus zijn eigen unieke lokale vegetatie. Ook de omgeving waar jij in woont. Wild inheems en autochtoon groeien gewoon door elkaar. Planten, bodemleven, bestuivers en insecten zijn fysiologisch en biochemisch op elkaar afgestemd. (Bestuivers zijn o.a. bijen, hommels, kevers, vlinders en zweefvliegen.) Dit lokale ecosysteem houdt zichzelf prima in balans.
Wilde planten zijn dus eigenlijk de voorouders van alle plantensoorten die wij nu kennen. De vaste planten die je nu kunt kopen in tuincentra zijn bewerkingen van de oorspronkelijke heemplanten.
Wilde planten hoeven trouwens niet altijd ‘wild’ te groeien, verwilderen of woekeren. Dat is een vanzelf ontstane associatie bij het woord WILD. Uiteraard zijn er soorten die dit doen, maar het is geen vaste eigenschap.
(foto Danielle Bouman)
Mix van uitheems en inheems.
(foto Danielle Bouman)
Mix van uitheems en inheems.
Bestuivers en hun planten
Het voortbestaan van 90% van het gehele plantenrijk over de wereld, ook onze voedselgewassen, is afhankelijk van bestuiving door insecten. (bron: NOS)
Jouw tuin insect-vriendelijk maken is leuk om te doen en dus ook hartstikke nuttig. We hebben de laatste jaren veel te maken met droge zomer en natte winters in Nederland. En we hebben de neiging om onze tuin ’te netjes’ te maken. Naast exoten aanplanten die weinig voeding bieden, is een te nette tuin als het ware steriel. Insecten hebben voeding nodig maar ook een plek om eitjes te leggen en een beschutte plek om te overwinteren. Inheemse planten bieden dit allemaal. Laat ze dan ook gerust staan als ze uitgebloeid zijn. Geef insecten de kans om daarin te overwinteren. Een een beetje rommelig mag!
Niet zo populair, maar wel nuttig!Een hoekje met brandnetels en klavers zou perfect zijn. Paardebloemen mag je ook gerust laten staan.
Buiten je tuin Wild Plukken van bloemen, kruiden, wilde groenten is een activiteit wat je uiterst bewust mag doen. Het zijn de huisjes van vele insecten. Natuurlijk mogen we wild oogsten uit de natuur. Maar altijd met het grootste respect. De wild pluk regels zijn er om het land en de dieren te beschermen. Pluk alleen wat je nodig hebt. Laat de plant intact, zodat zij zich kan herstellen en weer door kan groeien. Oogst met respect voor de dieren die in en rond de planten leven. Pluk alleen als er ook echt voldoende staat. Verspreid ook eens wat zaad, geef ook terug aan het land.
Elke gemeente in ons land, heeft een eigen gedoog beleid op wild plukken. Het is wijs om je daar eerst in te verdiepen, voor je het gebied in trekt.
Een waardplant is een plant waarop een vlinder haar eitjes legt. De rups leeft van deze plant nadat die uit het ei is gekomen. Sommige vlinders en insecten zijn kieskeurig en daardoor gebonden aan een bepaalde plant. Verdwijnt een plant uit een bepaald gebied, dan verdwijnen ook de insecten en vlinders. ( bron: Planten van Hier )
Een drachtplant levert stuifmeel, nectar en pollen aan insecten en hun larven. Planten verspreiden zich, vermeerderen, floreren, doordat insecten pollen en stuifmeel meedragen. Dus zowel insect als plant hebben baat bij de onderlinge verbinding.
Meer lezen over welke waardplant bij welke vlinder hoort en hoe je bestuivers een handje kunt helpen? Check de websites van De Vlinderstichting, Arborealis en The Pollinators.
( foto’s van Danielle Bouman )
Onderlinge verbondenheid
Het is dus waar, alles is verbonden. We zijn allemaal deel van het geheel. Het leven op Aarde is een gesloten ecosysteem. Dit is het. Alle beetjes helpen. Eigenlijk moet ik zeggen….alle beestjes helpen.
Of beter nog alle Bijtjes helpen.
Elk levend organisme doet er toe. Hoe klein dan ook. Plant, dier, mens, schimmels. De mieren in de kiertjes tussen de tegels. De egel in het hoekje van de tuin snoept van de slakken. De jonge Paardenbloemen in het voorjaar bieden al vroeg stuifmeel voor onze Bijtjes. De uitgedroogde zaaddozen en plantresten in de herfst zijn de overwintering huisjes voor vele kleine insecten.
De schimmels tussen de wortel van bomen zorgen voor hun onderlinge symbiose en communicatie.
De zon zet suikers om in kleurstoffen, vitaminen. De aarde brengt mineralen.
De wind draagt stuifmeel en zaden over landgrenzen heen.
Wij als mens brengen de bezieling. Schoonheid. Liefde. Wij rijgen alles aan elkaar. Beetje idealistisch verwoord, maar je begrijpt vast wat ik bedoel.
Nu ik eenmaal doorheb, hoe alles vervlochten is, duizelt het mij. Elke ademteug bevat zuurstof, waterdeeltjes, stuifmeel, zaden. Ik adem jou, jij ademt mij.
We kunnen niemand missen! Jou dus ook niet……
We mogen dit SAMEN doen.
Ontmoet Danielle Bouman
Over SAMEN gesproken, dit is mijn lieve vriendin Danielle. Op haar struintochten door de natuur maakt zij foto’s van inheemse vlinders en allerlei andere kriebeldiertjes. Meerdere vlinderfoto’s in dit artikel zijn van haar hand. Ik ben haar dankbaar voor de prachtige foto’s en ook voor de vrolijkheid die zij als vanzelf uitademt.
Daan in haar natuurlijke habitat, haar foto van het Oranjetipje en een setje mini Krachtvlinderkaartjes
Danielle leeft in een diepe verbinding met de Aarde en alle kleine beestjes die erin rond fladderen. Ze tekent zelfs vlinders en motten op een bijzondere manier. Op afstemming tekent zij, met haar glasheldere gevoel, persoonlijke Krachtvlinders. “Een krachtvlinder is een zelfliefde cadeau”. Zij verkoopt ook kaarten en posters van de vlindertekeningen via haar website Aarde en Kosmos.
Op haar Instagram deelt Danielle over haar avonturen in de natuur, groot en klein. Kom hier vooral ook even struinen!
Plant weer Wilde Inheemse planten in jouw tuin!
Het goede nieuws is, dat jij en ik, wel degelijk een verschil kunnen maken. En op een manier die eenvoudiger is dan je denkt. En zelfs weer kleur, geur en vreugde brengt in je leven. En in je tuin! En op je bord! Ga de tuin in en plant wild inheemse planten aan.
Ik wil graag een gezonde tuin. En jij vast ook. Sterke planten die goed gedijen. Die letterlijk op hun plek zijn. Die voeding bieden aan ons gezin, insecten, bijen, vlinders, dieren en vogels. Flora en Fauna leven in een symbiose, dat weet je nu. Wij kunnen niet zonder elkaar bestaan.
Je hoeft nu niet direct je hele tuin of balkon om te gooien. De uitheemse planten die je al hebt staan, mogen blijven. De cultivars en exoten mogen ook blijven. Het gaat erom een seizoensgebonden evenwicht te creëren tussen uitheems en inheems. Zo zal er een goede kringloop ontstaan.
Als voorbeeld: De dubbele Stokroos met het indrukwekkende gevulde hart is mooi, maar voor onze lokale bijen en hommels is het stuifmeel lastig te bereiken. Hun tongetjes zijn niet lang genoeg om bij het hart van de Stokroos te komen. En (sorry) dit geldt ook voor de Vlinderstruik en gecultiveerde Rozen met gevulde harten. Ook al buzzt het van de vlinders en andere insecten, eigenlijk is de hoeveelheid voedsel wat ze hier uit halen, te weinig. Ze moeten harder werken om de juiste hoeveelheid voeding te verkrijgen. Terwijl er veel Nederlandse heemplanten zijn die wel de juiste voeding kunnen bieden. En nog goed gedijen ook. Die staan te SHINEN zonder dat jij allerlei ‘kunst & vliegwerk’ trucjes hoeft uit te halen om de planten te laten floreren.
Deze Stokrozen hebben een enkel hart. Je ziet het stuifmeel liggen onder de stamper. Goed bereikbaar dus voor hommels en bijen.
Om even bij het voorbeeld van de dubbele Stokroos te blijven. Deze bloeit einde van de zomer.
Een paar voorbeelden van Heemplanten die jij kunt aanplanten die bloeien in de zomer:
- Kaardenbol
- Duizendblad
- Rode Klaver
- Echte Gulden Roede
- Kruipend Zenegroen
- Wouw
- Wilde Cichorei ( mijn favo!)
- Teunisbloem
- Brunel
- Borstelkrans
- Koninginnekruid
- Wilgenroosjes
- Sint Janskruid
- Wilde rozen en rozen met een enkel hart
(foto Danielle Bouman)
(foto Danielle Bouman)
Bodemgesteldheid
Ken je bodem, kies je plant!
Ik woon met mijn gezin in Bakkum. Ons huis staat op zilte duingrond net achter de zee. Onder de zandlaag zit ik al vrij snel op een grijsblauwe laag: zeeklei. De zandgrond in onze tuin is droog, arm en licht zout. Dit land is mijn geboortegrond. Dit is mijn thuis. Ik ben hier dus inheems. Verbonden met het landschap, de dieren. In het duin groeit vooral veel Helmgras, Brem, Distel soorten, Duindoorn, Meidoorn, Kardinaalsmuts, Wilde Reseda, Teunisbloem, Wilde Venkel, Vlasbekje, Kamille, Rosa Rugosa, wilde Postelein en Rucola.
Van nature komen op zandgrond hele andere planten voor dan bijvoorbeeld op zure veengrond in Groningen. Daarop vind je bijvoorbeeld Veenbes, Blauwe Bessen, Kamperfoelie, Heide, Pijpenstrootje, Gele Taxus, Wilde Bertram, Purperklokje en Ronde Zonnedauw. Deze planten zouden het niet redden op arme zandgrond.
Pijpenstrootje is een veel voorkomende grassoort. Een waardplant voor de rupsen van de kleine hageheld, rietvink, bont dikkopje, groot dikkopje, bont zandoogje, koevinkje, boserebia, blauwoogvlinder en de witstipgrasuil.
(Bron: Wikipedia)
Elke grondsoort en bodemgesteldheid heeft dus een geheel eigen unieke flora en daarbij behorende fauna. In Nederland hebben wij een zeer mooi divers landschap. Voor biologen, botanisten, vogelaars, entomologen en alle andere natuurliefhebbers….. een onuitputtelijke bron van educatie, inspiratie, onderzoek, groei en verwondering.
De veenbodem foto’s zijn van mijn vriend Wiltfried Pathuis
Hoe weet je wat voor grond je in jouw tuin hebt?
In Nederland hebben we zes bodemsoorten
- veenbodem
- rivierbodem
- zeekleibodem
- zandbodem
- duinbodem
- heuvelbodem
De meest voorkomende basis grondsoorten zijn zandgrond, kleigrond, veengrond en leemgrond.
En binnen deze grondsoorten zijn er lokaal zeer grote verschillen in de PH waarde, tussen zuur en base grond. Dit kan zelfs in 1 tuin op meerdere plekken verschillen.
De bodem testen. Het is belangrijk om te weten welke grondsoort jouw tuin heeft voordat je planten gaan kopen of zaaien. Vooraf ga je de grond in je tuin besnuffelen en bevoelen! En dan heb ik het niet over de kale bouw- en tuingrond die gestort wordt bij aanleg van een nieuw huis of woonwijk. Die aarde is niet representatief.
Op de website van De Cruydthoeck vind je een tutorial om te achterhalen welke grond jij thuis of op de moestuin hebt. Er zit zelfs een leuk filmpje bij. Ook leerzaam om met de kids te doen.
Ph waarde testen. De zuurtegraad van jouw grond testen is eenvoudig. Je kunt een testkit kopen bij bijna elk tuincentra. Ze zijn uiteraard ook online te koop. Deze kit heeft alles wat je nodig hebt om te meten. In korte tijd weet je of de grond in jouw tuin meer base of zuur is. De PH waarde vertelt veel over de aanwezige voedingstoffen, spoorelementen, mineralen. Het bodemleven heeft baat bij een meer base grond.
Op de site van Compo kun je meer lezen het belang van de juiste zuurtegraad voor de tuin.
Zomaar wat leuke inheemse planten kopen bij een tuincentrum is heel verleidelijk. Of zomaar verschillende zaden aanschaffen. Maar als je vooraf onderzoek doet en je grondsoort leert kennen, kun je veel gerichter planten aanschaffen die ook echt bij jouw tuin horen. En dus grotere kans hebben te floreren. Bekijk ook echt eens hoe het landschap in jouw omgeving van nature floreert. Ga wandelen, fietsen. Kijk in tuinen. Wat doet het goed? ( en wat niet….) Praat met lokale kwekers.
Wat groeit er ‘wild’ in jouw directe omgeving? Welk insecten horen daarbij?
In het duin hier, groeien ‘wild’ veel Teunisbloemen en Gulden Roede. Deze gedijen goed op zilte grond. Daarom heb ik ze ook overvloedig in mijn tuin gezaaid en aangeplant.
Ken je bodem, kies je plant!
Zelf gezaaide Teunisbloem met prachtige sterke wortels, Teunisbloem in het duin en Gulden Roede in mijn zilte tuin met arme grond
Fotos van Wiltfried Pathuis; Veenpluis en wilde orchideen in het veenlandschap, zure natte grond vol voedingsstoffen
Welke planten passen bij jouw tuin?
Naast de grondsoort in jouw tuin, bepalen licht, vocht en de zuurgraad welke planten graag op een locatie groeien en bloeien. Op welke plek in de tuin ga je planten neerzetten? Denk aan droge grond, natte grond, schaduwplanten, zonne-minnende planten en de soorten die daar tussen in gedijen.
Zodra je duidelijk hebt welke grond je hebt, de PH waarde weet en welke locaties je wilt beplanten kun je aan de slag.
Again….. Ken je bodem, kies je plant!
Op de website van Cruydthoeck en Sprinkler kun je invullen welke grond je hebt en dan krijg je vanzelf een lijstje met passende planten en zaden die zij in hun assortiment hebben. Je hoeft niet perse bij hen te kopen, mag wel uiteraard, maar je kunt de plantnamen op een briefje schrijven. Dit briefje kun je meenemen naar bio tuincentra, kwekers bij jou in de buurt.
Een lijst van duurzame en biologische kwekers in Nederland
Wild Inheemse planten kun je kopen bij tuincentra, kwekerijen en hortussen. Moestuinverenigingen. Groene ruilbeurzen. Plantenmarkten. Ze zijn overal verkrijgbaar.
Online zijn er veel zaden te koop, zodat jij de planten thuis zelf kunt opkweken. Er zijn ook meerdere zadenbanken in Nederland waar je zaden kunt kopen of ruilen. En google eens op ‘planten stekken’.
Ik ruil elk seizoen wel stekjes en zaden met vrienden, familie of mede tuinders. Zo stimuleer je de biodiversiteit op een wel hele gezellige manier.
Een zadenbieb beginnen? En wie weet, raak jij wel zo enthousiast dat je zelf een kleine ZadenBibliotheek opricht. Ik merk dat ik er ook al aan zit te denken om zoiets te onderzoeken.
https://zadenbibliotheeknederland.nl/zelf-een-zadenbibliotheek-starten/
Wilde Peen ofwel Queen Anne’s Lace
Ik zet hieronder de leukste adresjes en websites voor je op een rijtje.
Weet jij nog een goede bio of duurzame kweker? Of een webshop met zuivere zaden? Ik hoor het graag. Mail mij gerust. Dan kan ik jouw tip aan dit lijstje toevoegen.
Wild Inheems
Yarinde https://yarinde.nl/collections/inheemse-planten-tuin
Sprinkler https://sprinklr.co/collections/inheemse-planten
Planten van Hier https://plantenvanhier.nl/
Wilde Tuin Planten https://wildetuinplanten.com/
Arnica kwekerij https://arnicakwekerij.nl/
Hortus Alkmaar https://www.hortusalkmaar.nl/
Tuinieren op Zand https://tuinierenopzand.blogspot.com/
Eetbaar wild
De Godin https://degodin.nl/webwinkel/product-categorie/eetbare-wilde-planten/
Den Oude Kastanje https://www.denoudekastanje.be/producten/plantgoed/groenten-en-vruchten
Onze Natuur https://www.onzenatuur.be/artikel/ook-onze-groenten-hebben-wilde-voorouders
Duurzame natuur kwekerijen
Annes Duurzame Tuinen https://annesduurzametuinen.nl/
Hessenhof https://www.hessenhof.nl/
Do it Yourselves https://doityourselves.nl/
De Verwildering https://www.deverwildering.be/
Kwekerij Margriet https://kwekerijmargriet.nl/
Sterke Bollen https://www.sterkebollen.nl/
De Bierkreek https://bierkreek.nl/
Arborealis https://www.arborealis.nl/
Bloem en Oogst https://bloemenoogst.nl/
Arboretum Kalmhout https://www.arboretumkalmthout.be/
Pieters Planten https://pietersplanten.nl/
Yarinde https://yarinde.nl
Biologische en duurzame zaden
Zaden Bibliotheek Nederland https://zadenbibliotheeknederland.nl/
Zadenbiebtiel https://zadenbiebtiel.nl/
Vreeken https://www.vreeken.nl/
Zaden uit Zalk https://zadenuitzalk.nl/
Angelo Dorny https://angelo.be/
De Bolster https://www.bolster.nl
Bijenlint https://www.bijenlint-shop.nl/c-3801263/bio-bloemzaden/
Lotta https://lottta.nl/
De Cruydthoeck https://www.cruydthoeck.nl/
Do It Yourselves https://doityourselves.nl/
Salie stekjes, jonge planten Glad Walstro, zaailingen Duizendblad
Wild Inheems bij een lokaal tuincentrum, vlinderfoto van Danielle: Landkaartje verschillende wilde zaden
Zaden ruilen bij de Bieb, Boerenwormkruid, Wede zaden uit eigen tuin
Kamille, Varen, vlinderfoto van Danielle: Oranje Zandoogje
